Bu yıl 2 milyon 755 bin 301 adayın katılımıyla gerçekleştirilen Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), 1 milyon 670 bin 205 adayın tercih yapmasıyla sonuçlandı. Bu adaylardan 987 bin 388’i üniversitelere yerleştirildi. Eğitim Uzmanı Salim Ünsal, sınava katılan adayların diploma notlarının YKS sıralamalarına etkisini ortaya koyan önemli veriler hazırladı. Verilere göre, sınavda yalnızca 2 soru çözerek 150 puan elde eden bazı adayların liseden 65 OBP (Ortaöğretim Başarı Puanı) ile mezun oldukları dikkat çekiyor.
2 SORU YAPAN ADAY NASIL 65 PUANLA MEZUN OLUR?
Eğitim Uzmanı Ünsal, hazırladığı raporda sınav performansının diploma notları ile doğrudan ilişkili olduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı:
- “Bu istatistikler, ilginç sonuçların ortaya çıkmasına neden oluyor. En alt puan grubundaki adayların diploma notu ortalaması yaklaşık 65 civarında. Bu, YKS’de 150 puan alan bir adayın OBP puanının 65 olduğu anlamına geliyor. Yani liseyi 65 not ortalamasıyla tamamlamış bir öğrencinin YKS’de yalnızca iki soru çözmüş olduğunu gösteriyor. Oysa OBP puanı 65 olan bir öğrencinin YKS’de daha iyi bir performans göstermesini bekleriz.”
PUAN VE DİPLOMA NOTU ARASINDAKİ FARKLAR
Adayların sınav performansları ile diploma başarıları arasında doğrusal bir ilişki olduğunu vurgulayan Ünsal, şunları ekledi:
- “Diploma puanı düşük olanlar genellikle düşük, yüksek olanlar ise yüksek puan alıyor. Ancak burada bireysel sonuçlar üzerinden bir değerlendirme yapılmadığı için verilerin sağlıklı görünmesi mümkün. Ancak tabloda, düşük puan alan bir adayın YKS puanı ile diploma notu arasındaki fark oldukça yüksek. Yüksek puan alan grup ise hem OBP hem de YKS puanı olarak yüksek değerlere sahip. Örneğin, 430 puan alan bir öğrencinin diploma notu 93 puan seviyelerinde.”
EŞİTLİK VE ADALET SORUNU
OBP’nin adayların yerleştirme sıralamalarını belirlemede önemli bir rol oynadığını vurgulayan Ünsal, bu durumun adalet konusunda bazı sorunlara yol açtığını ifade etti:
- “Bu puan, sınavdaki bazı puan aralıklarında 5-10 binlik sıralama sıçramalarına neden olabiliyor. Sonuçta bu bir sıralama sınavı, dolayısıyla 1 puanın bile bu kadar fark yarattığı bir sistemde diploma notlarının bu kadar yüksek verilmesi, OBP’nin adaletsizliğe neden olduğunu düşündürüyor. Örneğin bir fen lisesi öğrencisi ile meslek lisesi öğrencisini ele alalım. Meslek lisesi öğrencisinin performansı düşükse ve sınava yeterince hazırlanmamışsa, fakat okulda ona yüksek notlar verilmişse, diploma notu 85 olsa bile, fen lisesi öğrencisi de aynı not ortalamasıyla mezun olmuşsa, sistem bu iki öğrenciyi ayırt etmeden OBP’lerini aynı şekilde hesaplıyor.”
OBP SIRALAMAYI DEĞİŞTİRİYOR
Ünsal, verileri incelerken bazı uç örneklere rastladığını belirtti:
- “Mesela sayısal alanda 200 puan alan bir aday, 2024 yılı sıralamalarına göre 549 bininci olurken, diploma notu 95 olan bir adayın yerleştirme puanı hesaplanırken sıralaması 549 binden 475 bine yükseliyor. Bu, diploma puanının adayın sıralamasını yaklaşık 75 bin civarında değiştirebileceği anlamına geliyor.”
- “Diğer yandan, sayısalda 420 puan alan bir adayın durumu da farklı. Eğer bu adayın diploma notu 95 ise, yerleştirme puanı hesaplandığında sıralaması değişmiyor ve 21 bin olarak kalıyor. Ancak aynı adayın diploma notu 80 olduğunda, sıralaması 21 binden 26 bine düşüyor ki bu kayıp, devlet üniversitesinde tıp fakültesi seçimini zorlaştırabiliyor.”
PUANLAMALARIN OBJETİFLİĞİ
Okullardaki puanlama sisteminin objektif olmadığına dikkat çeken Ünsal, şu değerlendirmelerde bulundu:
- “Liselerde öğrencilere uygulanan ölçme değerlendirme sistemleri, öğrencinin gerçek performansını yansıtmakta yetersiz kalıyor. Özel okullarda yüksek puan vermek adeta bir zorunluluk gibi algılanabiliyor. Bu nedenle devlet okulları da kendi öğrencilerinin geri kalmaması için benzer bir yaklaşım benimseyebiliyor. Sonuç olarak her yıl öğrencilere yüz binlerce takdir ve teşekkür belgesi dağıtılıyor.”
OBP PUANLAMA SİSTEMİ
“Adaylardan geçen yıl bir programa yerleşip de kayıt olmayanlar ve bu yıl yeniden üniversiteye yerleşenlerin diploma notları yani OBP’leri yarı yarıya düşmektedir. Örneğin, diploma notu 95 olan bir adayın bu puanının ilk yerleştiği yıl yüzde 12’si alınıyor, ancak ikinci yıl bu puanın yüzde 6’sı alınıyor. Böylece yerleştirme puanına eklenen ek puan yarı yarıya azalmış oluyor. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), OBP puanını hesaplarken, örneğin adayın ham puanı 300 ise ve diploma puanı 70 ise, bu puanı önce 5 ile çarparak elde edilen sonuç olan 350’nin de yüzde 12’sini alıyor. Bu işlem sonucunda çıkan 42 puan, adayın ham puanına ekleniyor ve adayın yerleştirme puanı 342 olarak hesaplanmış oluyor.”
