Mart 2025’te Türkiye’ye giriş yapan çöl tozu, solunum yolu hastalıkları için risk oluşturuyor. Medicana International Ankara Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Gazi Gülbaş, çöl tozunun sağlık üzerindeki etkileri ve korunma yöntemleri hakkında önemli bilgiler verdi.
Astım, KOAH gibi hava yolu hastalığı olan kişilerin daha dikkatli olması gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Gülbaş, çöl tozunun akciğer hastalıklarını nasıl tetikleyebileceği ve korunmak için neler yapılması gerektiği konusunda rehberlik etti. İşte, çöl tozundan korunmanın yolları ve sağlığımızı nasıl koruyabileceğimize dair öneriler…
-Prof. Dr. Gülbaş, çöl tozu Türkiye’ye girmeye başladığında ne gibi sağlık sorunlarıyla karşılaşıyoruz? Bu tozların vücuda etkileri nelerdir?
Prof. Dr. Gazi Gülbaş:
Çöl tozu, Asya ve Afrika çöllerinden havayla taşınarak Türkiye’ye ulaşır. Bu toz parçacıkları, havadaki mikroplarla birlikte solunum yolları ve akciğer dokusu üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
Özellikle astım, KOAH ve bronşektazi gibi müzmin solunum yolu hastalığı olan bireyler için bu toz parçacıkları ciddi sorunlara yol açabilir. Çöl tozu, solunum yollarında iltihaplanmaya, nefes darlığına ve hırıltılı solunuma neden olabilir. Ayrıca sağlıklı bireyler için de burun tıkanıklığı, öksürük ve baş ağrısı gibi şikayetlere yol açabilir.
-Peki, çöl tozu nedeniyle kimlerin daha fazla risk altında olduğunu söyleyebiliriz?
Prof. Dr. Gazi Gülbaş:
Çöl tozu, özellikle solunum yolu hastalıkları bulunan kişiler için tehlikeli olabilir. Astım, KOAH, bronşektazi gibi solunum yolu hastalıkları ve alerjik hastalıkları olan bireyler, çöl tozundan daha fazla etkilenirler.
Bu kişilerin akciğerleri, dış etkenlere karşı daha hassas olduğu için, hava kalitesinin bozulması bu hastalıkların ilerlemesine ve alevlenmesine neden olabilir. Ayrıca, yaşlı bireyler ve çocuklar da bu tozdan olumsuz etkilenebilirler. Bu gruptaki kişilerde, bağışıklık sistemi yeterince güçlü olmadığı için, solunum yolu enfeksiyonlarına yatkınlık oluşturabilir.
-Çöl tozundan korunmak için ne gibi önlemler alabiliriz? Hangi yöntemler daha etkili olur?
Prof. Dr. Gazi Gülbaş:
Çöl tozunun etkilerinden korunmak için öncelikle toz yoğunluğunun arttığı günlerde dışarıda bulunmaktan kaçınılması gerekir. Eğer dışarı çıkmanız gerekiyorsa, maskeler takmak, koruyucu gözlük kullanmak ve güneş gözlüğü takmak, tozun solunum yollarına girmesini engelleyecektir.
Hava kirliliği seviyesi yüksek olan günlerde, özellikle astım ve KOAH hastalarının dışarı çıkmamalarını öneriyorum. Bunun dışında, evde havalandırma yapılırken, hava filtreleri kullanmak veya pencereleri kapalı tutmak, evin içindeki hava kalitesini artıracaktır. Ayrıca bol su içmek, vücutta biriken zararlı toz partiküllerinin atılmasına yardımcı olabilir.
-Çöl tozunun uzun vadede akciğer hastalıklarına nasıl bir etkisi olabilir?
-Prof. Dr. Gazi Gülbaş:
Çöl tozuna maruziyet, müzmin solunum yolu hastalığı olan bireylerde sadece hastalığın alevlenmesine yol açmakla kalmaz, uzun vadede de akciğer hastalıklarının ilerlemesine neden olabilir. KOAH gibi hastalığı olan bireylerde, toz partikülleri zamanla akciğer dokusunda ve solunum yollarında uzun süreli ve düşük seviyeli iltihabi reaksiyona yol açar açabilir.
Bu da, hava yolu darlığına ve akciğer dokusundaki hava keseciklerinin genişlemesine sebep olur. Bu durum hastalarda ilerleyici nefes darlığına yol açar ve zaman içerisinde hastaların yaşam kalitesi giderek bozulur.
Ayrıca, astım hastalarında alerjik reaksiyonları tetikleyebilir ve astım atağının sıklığının ve şiddetinin artmasına yol açar. Bu yüzden bu gibi hastaların çöl tozu etkisi geçene kadar tedbirli olmaları son derece önemlidir.
-Son olarak, çöl tozu nedeniyle sağlığı etkilenen kişilere ne tür tedavi yöntemleri öneriyorsunuz?
-Prof. Dr. Gazi Gülbaş:
Çöl tozunun etkileri bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Şikayetlerinin arttığını hisseden hastaların en kısa zamanda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekir. Eğer bu kısa zamanda gerçekleşemeyecekse hastaların kurtarıcı ilaçlarını kullanmaları hayati öneme sahiptir. Ayrıca, astım ve KOAH hastalarının ilaçlarını doğru ve düzenli kullanmaları son derece önemlidir.
Ayrıca, şikayetleri şiddetli olan hastaların vakit kaybetmeden en yakın hastanenin acil polikliniğine başvurarak tedavi altına alınması gerekir. Bu hastalar oksijen tedavisi, nefes açıcı buhar ve sistemik steroid tedavisi hayat kurtarıcı olabilir. Hatta bu hastaların yatırılarak hastanede tedavi almaları gerekebilir.
Ayrıca, çöl tozunun etkileriyle başa çıkarken, sağlıklı yaşam alışkanlıkları oluşturmak, düzenli egzersiz yapmak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek de önemli bir korunma yöntemidir.
Prof. Dr. Gülbaş’ın belirttiği gibi, çöl tozu sadece mevcut solunum hastalıkları olan kişiler için değil, sağlıklı bireyler için de ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu dönemde alınacak basit önlemler, sağlığımızı korumak için çok önemli.
Maske takmak ve evde kalmak gibi korunma yöntemlerine dikkat ederek, bu hava kirliliğinden etkilenmeden sağlıklı bir şekilde atlatmak mümkün olacaktır. Solunum yolu hastalıkları olan bireyler ise, profesyonel sağlık desteği almayı ihmal etmemelidir.
Kaynak: Medicana International Ankara, Prof. Dr. Gazi Gülbaş
