Kansere Karşı Yenilikçi Bir Umut: Fusobacterium Bakterisi
Son yıllarda kanser araştırmalarında yapılan yenilikçi çalışmalar, tedavi yaklaşımlarını köklü bir şekilde değiştirme potansiyeline sahip bulgular ortaya koyuyor. Bu alandaki en dikkat çekici gelişmelerden biri, baş ve boyun kanserleri üzerindeki etkileriyle ilgili şaşırtıcı bir keşfi içeriyor. Bilim insanları, Fusobacterium adlı bakterinin baş ve boyun kanserleriyle bağlantılı hücrelerin %99’una kadarını etkisiz hale getirebildiğini ve hastalara çok daha olumlu sonuçlar sunduğunu belirtiyorlar. Ağızda, diş eti hastalıkları ve plak birikimiyle ilişkilendirilen bu bakterinin kanser tedavisindeki etkileri, araştırmacılar için beklenmedik bir bulgu oldu; çünkü daha önce Fusobacterium’un bağırsak kanserinin ilerlemesiyle bağlantılı olduğu düşünülüyordu.
Ölüm Riskini Yüzde 65 Oranında Azaltıyor
İngiltere’deki Guy’s ve St Thomas Hastaneleri ile King’s College London’dan bilim insanları tarafından yürütülen araştırma, hangi bakterilerin daha fazla incelenmesi gerektiğini belirlemeyi amaçladı. Fusobacterium’un kanser hücreleriyle birlikte petri kaplarına (genellikle yuvarlak, düz tabanlı ve şeffaf plastik veya cam kaplar) yerleştirilip birkaç gün bekletilmesinin ardından, kanser hücrelerinin neredeyse tamamen yok olduğu gözlemlendi. Bunun yanı sıra, baş ve boyun kanseri olan 155 hastanın tümör verileri de analiz edilerek, Fusobacterium bakterisi bulunan hastaların hayatta kalma şanslarının daha yüksek olduğu tespit edildi. Bu bakterilerin, baş ve boyun kanserlerinde ölüm riskini %65 oranında azalttığı belirlenmiştir.
Araştırmanın yazarı Dr. Miguel Reis Ferreira, Metro.co.uk’ya verdiği demeçte, “Son 20 yılda baş ve boyun kanserlerinde tedavi edici ilerleme çok azdı ve bu konuda güçlü çalışmalar sınırlıydı. Bu nedenle kesin sonuçlar elde etmek istedik. Laboratuvar çalışmalarında bakterinin kanserin büyümesini teşvik edeceğini veya radyoterapiye direnç kazandıracağını düşünmüştük; ancak birkaç gün içinde kanseri tamamen yok ettiğini gördük” dedi. Ayrıca bu bulgular, İtalya’daki benzer sonuçların elde edildiği bir çalışma ile de desteklenmektedir.
Türkiye’de Baş ve Boyun Kanseri İstatistikleri
Bu heyecan verici gelişmeyi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Meral Günaldı’ya danıştığımda, “Araştırmanın sonucu, tedavi ve prognoz ilişkisi açısından oldukça önemli. Çalışma, hastalığın tedavisine dair umutları artırıyor” dedi. Prof. Dr. Günaldı, Türkiye’de baş ve boyun kanserlerinin görülme oranına da değinerek, “2020 yılı verilerine göre, baş ve boyun kanserleri genel kanser vakalarının %5-10’u arasında yer alıyor. Bu kanser türü, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de genellikle erkeklerde daha sık görülmektedir. Tütün kullanımı, özellikle sigara içme oranlarının yüksek olduğu ülkelerde, baş ve boyun kanseri vakalarını artıran en önemli faktördür. Türkiye’de bu tür kanserlerin en yaygın sebebi de sigara kullanımıdır” ifadelerini kullandı.
Özellikle larinks (gırtlak) kanserinin baş ve boyun kanserleri arasında en sık görülen alt tiplerden biri olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Günaldı, “Türkiye’deki baş ve boyun kanserlerinin görülme sıklığı, bölgesel farklılıklar gösterebilir. Doğu Avrupa ve Orta Doğu ile benzer şekilde, Türkiye’de de sigara ve nargile kullanımı dışında alkol tüketimi ile HPV enfeksiyonu, baş ve boyun kanserleri için önemli risk faktörleri” şeklinde konuştu.
Mevcut Kanser Tedavileri ve Fusobacterium’un Potansiyeli
“Çalışmada baş ve boyun kanseri olan hastalar arasında Fusobacterium seviyeleri yüksek olanların daha iyi bir prognoza sahip olduğu tespit edildi” diyen Prof. Dr. Meral Günaldı, şu önemli bilgiyi paylaştı: “Bu, bakterinin kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebileceğini ve böylece tedavi başarısını artırabileceğini göstermektedir. Bu durum, gelecekte tedaviye nasıl yanıt verileceğini öngören bir biyomarker olarak kullanılabilir. Mevcut kanser tedavileri genellikle ciddi yan etkilerle ilişkilidir, ancak bu bulgular, Fusobacterium’un kullanıldığı tedavilerin daha az yan etkileri olan seçenekler sunabileceğini gösteriyor.”
Fusobacterium’un Diğer Kanser Türlerindeki Etkisi
Prof. Dr. Meral Günaldı, “Araştırmacılar, bu bakterinin daha geniş çaplı klinik çalışmalarda incelenmesi gerektiğini ve farklı kanser türleri üzerindeki etkilerinin de araştırılmasının önemini vurguluyor” dedi ve şöyle devam etti: “Baş ve boyun kanserlerinde bu bakterinin hücreleri öldürme yeteneği keşfedildiğine göre, benzer mekanizmaların diğer kanser türlerinde de etkili olup olmadığını araştırmak mantıklı bir adım olacaktır.” Özellikle, kanser hücrelerinin Fusobacterium’a nasıl tepki verdiğini anlamak ve bakterinin farklı kanser türleri üzerindeki etkisini değerlendiren çalışmalar henüz başlangıç aşamasındadır. “Eğer bu mekanizma diğer kanser türlerinde de işe yararsa, gelecekte Fusobacterium bazlı tedaviler daha geniş bir kanser yelpazesinde uygulanabilir hale gelebilir. Ancak, şu an için bu bakteri yalnızca baş ve boyun kanserlerinde olumlu sonuçlar vermiş gibi görünüyor ve diğer kanser türlerinde benzer bir etkinin olup olmadığını söylemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var” şeklinde konuştu.
Baş ve Boyun Kanserlerinden Korunma Yöntemleri
Bu kanser türüne yakalanma riskini azaltabilecek önlemlere de değinen Prof. Dr. Meral Günaldı, şu 7 maddeye dikkat çekti:
- Tütün ve alkol kullanımını bırakmak: Tütün (sigara, puro, pipo, nargile, çiğneme tütünü vb.) baş ve boyun kanserleri için en büyük risk faktörüdür. Sigara içmek veya herhangi bir tütün ürünü kullanmak, bu kanser türlerinin büyük çoğunluğuna sebep olur. Alkol kullanımı da özellikle fazla tüketildiğinde, baş ve boyun kanserleri riskini artırır. Tütün ile alkolü bir arada kullanmak, risk faktörlerini ciddi şekilde artırmaktadır.
- İnsan papilloma virüsü (HPV): Özellikle orofaringeal kanserlerde önemli bir risk faktörüdür. Genç yaşta yapılan HPV aşısı, bu virüsün yol açabileceği baş ve boyun kanserlerine karşı önemli bir koruma sağlar. Bu nedenle sadece kız çocuklarında değil erkeklerde de HPV aşısı yapılması çok önemlidir.
- Güneşten korunma: Güneşe maruz kalmak, özellikle dudak ve yüz bölgesinde cilt kanserlerine yol açabilir. Güneş koruyucu krem kullanmak, geniş kenarlı şapka takmak ve doğrudan güneş ışığına maruziyeti azaltmak, baş ve boyun bölgesindeki cilt kanserlerini önlemeye yardımcı olabilir.
- Düzenli diş hekimi kontrolleri: Diş ve ağız sağlığı, baş ve boyun kanseri riskini etkileyebilir. Düzenli diş hekimi ziyaretleri, ağızda meydana gelen olası sorunları erkenden fark etmeye ve müdahale etmeye yardımcı olabilir.
- Dengeli beslenme: Antioksidan açısından zengin bir diyet (sebzeler, meyveler) ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak, genel kanser riskini azaltabilir. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme, vücudun genel sağlık durumunu iyileştirecektir.
- Düzenli egzersiz: Yeterli uyku ve stresin yönetilmesi gibi genel yaşam tarzı faktörleri, bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun kanser hücrelerine karşı daha etkili bir şekilde savunma yapmasına yardımcı olabilir.
- Mesleki maruziyetlerden kaçınma: Bazı endüstrilerde çalışan kişiler, zararlı kimyasallara veya tozlara maruz kalabilirler. Mesleki korunma önlemleri almak (maske kullanmak, uygun havalandırma sağlamak) bu riski azaltabilir ve iş güvenliği kurallarına uymak bu açıdan önemlidir.
Fotoğraflar: iStock
