Dolandırıcılık Yöntemleri ve Önlemler

Bir Pazar Günü Yaşanan Olay

İki hafta önce bir pazar günü, hava oldukça sıcak bir gün geçiyordu. Kapının zili çaldı ve kameradan baktığımda karşımda tanımadığım bir adam vardı. Kapıyı açtığımda, üstü başı temiz olan bu adam, “Abla, üst komşuna köyden tereyağı ve peynir getirdim, sana bırakmamı söyledi” dedi. “Yok yahu, üst katta iki genç oturuyor, selamımız sabahımız yok” dedim. Tam kapıyı kapatıp kendimi kurtaracağım anda, “Yok yok, onların üstündeki abla” diye yanıtlayarak beni şaşırttı. Bu adam, çok sevdiğim ama aramızda derin bir ilişki olmayan komşumu tarif ediyordu. “Herhalde zorda kaldı kadın” diye düşündüm ve adamın elindeki poşeti aldım. “Abla, bir de dedi ki; üzerinde para varsa ödemeyi yapacakmışsın” diyerek devam etti. Kafam karıştı çünkü yıllardır komşumdan böyle bir şey istemediğini biliyordum. Rahatsızdım ama bir yandan da elimdeki poşeti yokluyordum. “Tereyağı abla, bizde yanlış olmaz” diyerek yine sözlerine devam etti. Sonunda 470 lirayı çıkardım, adama saydım, tam 5 lira eksikti. “Abla, helali hoş olsun, tamam” diyerek hızla uzaklaştı. Poşeti buzdolabına koydum, sonuçta tereyağı ya, bozulmasın diye düşündüm!

Dolandırıldım!

Aradan iki saat geçti ama kafamın içindeki rahatsızlık geçmedi. Komşumun gelip emanetini almasını bekliyordum. Dayanamadım ve poşeti açtım. İçinde tam 10 poşet vardı! Son poşeti açtığımda, tereyağı yerine sarı sarı limonlarla karşılaştım. Olayın komşumla hiçbir ilgisi yoktu; evet, dolandırıldım! Bu durum beni gerçekten kötü hissettirdi. Kaptırdığım para çok büyük bir miktar olmasa da duygusal hasarım büyük oldu. Sonrasında oturdum telefonun başına, eşe dosta yaşadıklarımı anlattım. Hep birlikte güldük geçtik, tabii ki hepsi büyük bir zevkle dalgamı geçti ama haklıydılar. Ancak bu konuşmalar sırasında fark ettim ki yalnız değilim! Her meslekten ve her kesimden insanlar az ya da çok dolandırılmış. Öyle ki dolandırıcıları ifşa eden, derdine çare arayanların kurduğu sosyal medya grupları bile var.

HERKES HEDEFTE

Dolandırıcılar, telefon numaraları ve sosyal medya hesaplarına ulaşarak insanları ağlarına düşürüyor. Osman Demircan, bir siber güvenlik uzmanı olarak dolandırıcılık yöntemlerinin ortak adının ‘oltalama saldırısı’ olduğunu belirtiyor. Fakat oltanın ucuna hangi yeminin takılacağı, gündemi belirliyor. Son zamanlarda yaşanan ‘mavi ekran’ sorunundan sonra dolandırıcılar “Kaybınızı geri ödeyeceğiz” diyerek insanları arayıp dolandırmaya çalıştı.

• Çok kıymetli bir fırsat varmış gibi gösteriliyor çoğu zaman. Sponsorlu reklamların içinde yapay zeka ve deepfake gibi teknolojiler kullanılarak, bir ünlünün ya da bir devlet büyüğünün ismi geçirilip reklam oluşturuluyor. O linke tıkladığınızda başınıza dert açılıyor.
• Sanki gerçek kurumlardanmış gibi SMS mesajı gönderenler var. Gelen mesajın sonundaki linke tıklandığında, sosyal medya hesaplarınız ya da telefonun tamamı ele geçiriliyor.
• Sosyal medya veya sahte siteler üzerinden fırsat ürünleri varmış gibi tanıtıyorlar. Örneğin, 5 bin liralık bir ayakkabıyı 500 liraya satıyorlar!
• Son dönemde tatil sezonuyla ilgili dolandırıcılık vakaları arttı. İndirim yapmış gibi görünen sahte şirketlere inanıp rezervasyon yaptıranlar, hem kişisel bilgilerini hem de kredi kartı bilgilerini paylaşıyor, sonra da otelin kapısında kalıyorlar.
• Araba ve araçlar her zaman dolandırıcılığın hedefi oluyor. Örneğin, trafik cezası ödemek için arama motoruna ‘trafik cezası öde’ yazdığınızda dolandırıcıların sponsorlu reklamları karşınıza çıkabiliyor.

Kara Para Aklama Yöntemleri

• “Dava dosyanızın son günü” gibi mesajlar alıyorsunuz. “Hakkınızda kamu davası açıldı. 32 bin lira borcunuz var, şu hesaba 2 bin lira yatırırsanız dosya kapanacak” diyorlar.
• Kredi kartı aidatını geri ödüyoruz diyerek vatandaşları dolandırıyorlar. Cumhurbaşkanlığı amblemi ve sahte e-devlet siteleri kullanıyorlar.
• Ev kadınları, ‘evde iş fırsatı’ başlığı altında dolandırılıyor. Kargo parası veya gönderilen malzemelerin parası gibi bahanelerle tuzağa düşürüyorlar.
• Öğrenciler de dolandırıcıların hedefi. Çocuklara bir takım fırsatlar sunuyorlar. “Hesabınızı kullanalım, size 10, 50 bin lira verelim” diyorlar.

Önlemler Almak Mümkün

Osman Demircan, siber güvenlik uzmanı olarak şu tavsiyelerde bulunuyor:

• Önünüze çok güzel bir fırsat geldiyse iki defa düşünün. “Ben kimim de bana öncelik tanınıyor” sorusunu kendinize sorun.
• Telefonunuzdaki işletim sisteminin ve yazılımın güncel olması çok önemlidir. O güncellemeler, güvenlik açıklarını kapatır.
• Bir antivirüs programı ve güvenlik duvarı mutlaka kurulmalı. Bedava uygulamalarda verileriniz toplanıyor. Bir şey bedavaysa ürün sizsiniz, bunu unutmayın.
• 850’li bir numara aradığında o numarayla ilgili fikriniz yoksa telefonu kapatın ve ilgili yeri doğru numarasından arayın.
• Bu tarz aramalarda konuşmayı sürdürmek, tuzağa bir adım daha yaklaştırır. Telefonu kapatın, bankanızı arayın ve varsa ekran görüntüleriyle kolluk kuvvetlerine başvurun.

Dolandırıcılıkta Hızlı Davranmanın Önemi

Avukat Mehmet Şirin Şahin, dolandırıcılık suçlarına dair önemli bilgiler paylaşıyor:

• Adalet Bakanlığı’nın en son yayımladığı verilere göre dolandırıcılık suçuna ilişkin ceza dosyası sayısı 2022’de bir önceki yıla göre yüzde 41, 2023’te ise yüzde 25 oranında artmıştır.
• Dolandırıcıların kullandığı IP numarasının tespiti aylar sürüyor. Paranın büyük bir çoğunluğu dakikalar içinde uluslararası kripto para borsalarına aktarılıyor.
• Mağdurların telefonlarına zararlı yazılımlar yükleniyor ve gecenin bir yarısı banka hesapları ele geçiriliyor.

Sosyal Medya Dolandırıcılığı

Avukat Esra Çetin, sosyal medyada başlayan dolandırıcılık süreçlerine dikkat çekiyor:

• Dolandırıcı genelde yabancı bir ülke vatandaşı gibi görünür ve oldukça güzel bir hayatı olduğunu iddia eder. Duygusal bir bağ kurarak mağdurlardan acil ihtiyaç bahanesiyle para talep eder.
• Mağdur parayı gönderdikten sonra iletişim devam eder. Bazı mağdurlar bir kez daha para gönderirken, bazıları şüpheye düşer.

Mağdurolardan Gelen Hikayeler

‘Lütfen yardım edin’
Arkadaşlar, bir alışveriş platformunda teşhir ürünü diye bir telefon pazarlığı yaptım. Adam beni kandırdı, parayı gönderdim ama kargo falan gelmedi ve engelledi. Elimde olan tek tutanak, ismi gözükmeyen dekont ve WhatsApp görüşme kayıtları. Nasıl bir yol izlemem lazım? Polise gittim, “Açık kimliği olmadan bir işlem yapılmaz” dediler.

‘Beni engellediler’
Aralık ayında toplu sipariş verdim. Sayfasını inceledim. “Ödemeyi yapmadan ürünlere başlamıyoruz” dediler. Ödemeyi yapana kadar çok ilgili davrandılar. Ancak ödemeyi yaptıktan sonra hep bir bahaneyle ürünleri göndermediler. En sonunda tüm sayfalardan engellendim. Güvenip 7.335 lira ödedim.