İstanbul’un Elektronik Müzik Sahnesi: Bir Fenomenin Yükselişi
Neredeyse 10 bin kilometre uzakta, Orlando’da yaşayan arkadaşımdan gelen “Meltem, Keinemusik’in İstanbul etkinliğine bilet nasıl bulabilirim?” sorusu, o gün beni biraz şaşırtsa da ilerleyen günlerde benzer birçok soru aldıkça anladım ki 17 Ağustos’ta tahminimin ötesinde bir gece yaşanacaktı. Gerçekten de öyle oldu; Tersane İstanbul, 13 bin kişiyle dolup taştı. Etkinliğe 79 farklı ülkeden bilet alınmıştı ve katılımcıların yarısından fazlası yabancıydı. Üstelik, sadece bu etkinlik için İstanbul’a inen 50’den fazla özel jet vardı. Gençler ve aralarında Naomi Campbell’in de bulunduğu ünlü isimler, dev bir bulut maketinin altında gece boyunca &ME, Rampa ve Adam Port’un çaldığı Afro house parçalarıyla eğlendi. ‘Move’ adlı parçada “Partilemek istediğini biliyorum” derken, belki de bu anları kastediyorlardı.
Çok geçmeden, 31 Ağustos’ta bu kez binlerce kişi KüçükÇiftlik Park’ta Solomun için toplandı. O gece, remiksini çaldığı ‘House’ parçasında London Grammar’ın dediği gibi DJ kabini, Solomun’un oyun alanıydı: “Burası benim yerim, benim evim, benim kurallarım.” Bir hafta sonra, 6 Eylül Cuma günü Parkorman’da minimal techno’nun efsanevi ismi Boris Brejcha vardı. Alan yine tıklım tıklımdı. Ülkemizde de çok sevilen, performansları kapalı gişe geçen ve yüzünü maskeyle saklasa da müziğe tutkusunu gizlemeyen bu ünlü isim, hayranlarını ‘başka bir boyuta’ geçirdi.
Biletler Yok Satıyor
Şimdi sırada ‘King’ (kral) olarak anılan Carl Cox var. 21 Eylül’de Maximum UNIQ Açıkhava’daki etkinliğe gidecek olanlar, tüm zamanların en iyi DJ’lerinden birinin efsane techno setlerine tanıklık edecekler. İstanbul’un elektronik müzik sahnesi, son yıllarda hiç olmadığı kadar hareketli. Dünyaca ünlü DJ’ler, yılda en az bir kez İstanbul’da, yaz aylarında ise Bodrum, Çeşme ve Antalya’da kabinin başına geçiyor. Backstage kategorisi 15 bin lirayı bulan biletler yok satıyor. Bazı etkinlikler, Burning Man’i ve Coachella’yı aratmayan görüntülere sahne oluyor. Özenle seçilmiş kostümler giyen gençler, etkinlik alanlarını renklendiriyor. Hatta akıllara şu soru geliyor: Bu insanlar günlük hayatta neredeler? Bu etkinlikler dışında kimse onları göremiyor mu?
Elektronik Müziğin Arka Planı
Peki, tüm bu etkinliklerin perde arkasında neler yaşanıyor? Elektronik müzik ülkemizde sağlam bir yükselişte mi? Elektronik müziğin kitlesi nedir? Bu soruları sektörün tecrübeli isimlerine sorduk.
Ferhat Albayrak, DJ, Prodüktör, Jeton Records’un Kurucusu
- İstanbul’un elektronik müzik sahnesinin gelişmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
İstanbul’un sahnesinin gelişmesi için ne yazık ki bir kulüp kültürünün oluşması gerekiyor. Ancak yasal ve bürokratik zorluklar nedeniyle bu kültür, son yıllarda bir ‘event’ (etkinlik) kültürü haline evrilmiş durumda. Bu durum, yerel oyuncuların işe dahil olup kendi kitlelerini oluşturması yerine, çok bilet satan yabancı DJ’lerin sahneyi domine ederek kültürü popülist bir hale getirmesine yol açıyor. - Bu popülerlik alana yansıyor. Etkinlikler büyük ilgi görüyor…
Genç bir nüfusa ve 1,1 milyonluk üniversite öğrencisine sahip olmamız sayesinde sahnenin çok dinamik olduğunu söyleyebilirim. Sosyal medyanın da etkisiyle yeniliklere açık ve yurtdışını yakından takip eden bir kitle mevcut. Ancak olumsuz yönler de mevcut. Türkiye’de elektronik müziğin hâlâ ana akım haline gelmemiş olması, bu sahneyi belirli bir kesimle sınırlı tutuyor. Ayrıca sektöre dışarıdan giren oyuncuların sermaye transferiyle piyasayı yükseltmesi, DJ’lere yurtdışına kıyasla daha fazla teklif verilmesi gibi sorunlar yaşanabiliyor. - DJ’lerin cephesinde durum nedir?
Bizim türümüzde son dönemde en çok ilgi gören ve bilet satan performanslar, yüksek BPM’li techno sanatçıları. 2019’dan beri (pandemi dönemi hariç) her yıl getirdiğimiz Carl Cox ise kendi başına ayrı bir sınıfı temsil ediyor. Eskiden önemli bir sanatçıyı Türkiye’de performans sergilemeye ikna etmek için sadece bütçe yeterli olmazdı. Bir Alman sanatçıyı ikna etmek için Avrupa’nın en büyük tekno festivalinde onunla politika konuşup Türkiye’ye gelmediğinde sevmediği politikacıyı mı yoksa onu seven dinleyicilerini mi cezalandırdığını sormuştum. Bu sorunun ardından ikna olmuş ve performans için anlaşmıştık. - Türkiye’ye gelmekten memnunlar mı?
Türkiye, sanatçılara en yüksek memnuniyet sağlayan ülkelerden biri. Coşkulu bir dinleyici kitlesi, çoğu zaman çok özenli bir promoter, harika bir akşam yemeği ve üzerine liste üzeri bir ödeme sonrası DJ’ler Türkiye’ye dönmek için sabırsızlanıyorlar.
Fatih Baş, Label Project’in Kurucularından
- İstanbul’daki elektronik müzik etkinliklerine katılımı nasıl değerlendiriyorsunuz?
İstanbul’un ve Türkiye’nin elektronik müzik sahnesini Avrupa ülkeleriyle kıyaslamak istersek oldukça az katılımcılı, maalesef. Yurtdışında on binlerin gittiği birçok sanatçı, aralarında istisnalar da var tabii ki, burada ancak 3-4 bin kişilik mekânlarda sahne alabiliyor. Ekonomik durum da cabası. Ancak hareketli bir sahne olduğunu söyleyebilirim. Elektronik müzik sevenler, her hafta eğlencenin tadını çıkarabileceği bir etkinlik bulabiliyor. - DJ’ler gördükleri ilgiden memnun mu?
Türkiye’de performans sergilemek istemeyen sanatçı yok denecek kadar az, ancak ikna kısmından öte işi finanse etmek Türkiye ekonomisinde zor oluyor. Şu ana kadar gelen tüm sanatçıların neredeyse hepsi Türkiye kitlesinin enerjisini çok seviyor ve bir daha gelmek istiyorlar.
Serkan Kılıç, O Event & North Star Event’in Kurucu Ortağı
- İstanbul’un elektronik müzik sahnesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
İstanbul’un elektronik müzik sahnesini 2010 öncesi ve sonrası olarak ikiye ayırabiliriz. Artık sosyal medyanın etkisiyle daha büyük kitlelere ulaşabiliyor ve bu da organizatörlerin büyük isimlerle anlaşma yapmalarını kolaylaştırıyor. Ancak alım gücünün düşmesi ve içki ruhsatlı kapalı etkinlik alanlarının yetersizliği bu gelişmeyi olumsuz etkiliyor. - Son dönemdeki trendler hakkında ne düşünüyorsunuz?
Circoloco, Keinemusik ve Afterlife’ın öncülüğünde ilerleyen sahne performansları ve görsel, işitsel (AV) şovların (Anyma, Adriatique X, Mathame AV Show, Eric Prydz HOLO & Epic Show gibi) olduğu etkinlikler daha çok ilgi görüyor. Bu tür etkinlikleri Türkiye’ye getirmek oldukça zor. Belirli bir strateji oluşturulması ve maddi açıdan güçlü olmak gerekiyor. Döviz kurundan dolayı çok zorluk yaşanıyor.
Charlie Can7 ve Çisel Çakıroğlu, Monkey Project Ekibi
- Elektronik müziğin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Elektronik müzik, çok hızlı yükselen ve genişleyen bir kitleye sahip. Gençlerin her geçen gün daha fazla bu müziği dinlemeye başladığını ve bunun kültürüne alışmaya başladığını gözlemliyoruz. Öte yandan Türkiye’deki ekonomik koşullar yüzünden dünya standartlarında etkinlikler yapmak ya da o seviyedeki isimleri getirmek her geçen gün zorlaşıyor. - Etkinliklerin etkisi nedir?
Keinemusik etkinliğinde 13 bin kişiye yakın misafirimiz oldu. Birçok çevre otelde doluluk sağlandı. Üst düzey restoranlar doldu. Etkinliklerde asgari ücretle çalışan bir arkadaşımızı üst düzey bir isimle yan yana eğlenirken, anı paylaşırken görmek, amacımıza ulaştığımızı gösteriyor. - Diğer etkinlikler hakkında bilgi verebilir misiniz?
Keinemusik’in yanı sıra, Circoloco grubu da yine dünyanın en popüler oluşumlarından. Onların da bizim çalışmalarımızla her yıl geliyor olmaları çok önemli.
Kimler Geliyor?
- Müziği sanatla birleştiren festival Unforbidden, 14-15 Eylül’de Parkorman’da gerçekleşecek.
- Ukraynalı techno ikilisi Artbat, 20 Eylül Cuma günü KüçükÇiftlik Park’ta sahne alacak.
- Yaşayan efsane Carl Cox, 21 Eylül Cumartesi Maximum UNIQ Açıkhava’da yine techno müzik dersi verecek.
- Etkileyici görsel-işitsel şovlarıyla ünlü Anyma, 28 Eylül’de Ataköy Marina’da setin başına geçecek.
- Sıradışı bir müzikal deneyim yaşamak isteyenler, 30 Kasım’da Volkswagen Arena’da 8 saatlik setiyle geliyor.
