Jimmy Fallon’ın Uyku Denemesi
Amerikalı oyuncu ve talk show sunucusu Jimmy Fallon, bir dergiyle yaptığı röportajda gece yatmadan önce burundan nefes almak için ağzını bantlamayı deneyeceğini açıkladı. Fallon, bu fikrin kaynağının, ağzını bantlayarak burnundan nefes almayı zorlamaya dair bir kitap okuması olduğunu belirtti. 50. yaş gününe yaklaşırken büyük bir parti vermek yerine sağlığına odaklanmayı ve kaliteli bir uyku çekmeyi tercih ettiğini ifade etti.
10 yıldır The Tonight Show‘a ev sahipliği yapan Fallon, “Sanırım çok konuşan insanlar ağızlarından nefes alıyorlar,” dedi ve ağzını bantlayarak burnundan nefes almaya zorlamak konusunda kararlı olduğunu vurguladı. Daha iyi bir gece uykusu çekmeyi umduğunu belirterek, şöyle devam etti: “Bunu gözetim altında yapmam gerekiyor. Yatağımın yanına güvenlik görevlileri koyacağım ve bunu deneyeceğim. Şaka yapmıyorum!”
Uyku ve Nefes Alma Üzerine Araştırmalar
Fallon, Haziran ayında Stanford Üniversitesi’nde nörobilimci Andrew Huberman ile uyku ve nefes alma üzerine bir sohbet gerçekleştirdi. Fallon, programında ağırladığı Huberman’a “Para yatırabilseydim, nefes almaya yatırım yapardım” dedi. Yapılan çalışmalar, burundan nefes almanın sağlık açısından çeşitli faydalar sağlayabileceğini ortaya koyuyor. American Journal of Physiology‘de yayınlanan 2023 tarihli bir araştırma, burundan nefes almanın kan basıncını düşürebileceğini ve kalp hastalığı risk faktörlerini azaltabileceğini göstermektedir. Ayrıca, Goteborg Üniversitesi’nden bir çalışma, burundan nefes almanın horlamayı azaltabileceğini ve uyku apnesini hafifletebileceğini bulmuştur.
TikTok’ta da birçok kullanıcı, burundan nefes almayı desteklemek için ağız bantlarıyla ilgili videolar paylaşmaktadır. #mouthtape etiketi altında 11.200’den fazla gönderi bulunmaktadır ve bu sayı her geçen gün artmaktadır. Ağız bantlamayı deneyen kullanıcılar, bunun daha derin bir uykuya, daha iyi bir ağız hijyenine ve daha az horlamaya yol açtığını iddia etmektedir.
Ağız Bantlama Uygulaması
Ağız bantlama (mouth taping), uyku kalitesini artırmak ve akciğerlere temiz hava sağlamak gibi çeşitli nedenlerle öne sürülen bir uygulamadır. Bu yöntem, uykuya dalmadan önce ağzın özel bir yapışkan veya bant ile kapatılması şeklinde uygulanmaktadır.
Peki, bu uygulama gerçekten işe yarıyor mu?
Ağız bantlamanın bu iddia edilen faydalarını kanıtlayan kesin bir araştırma bulunmamaktadır ve uzmanlar bu trende karşı uyarılarda bulunmaktadır. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Eren Yılmaz, bu konuyla ilgili net cevap verebilmek için yeterli sayıda klinik çalışmanın olmadığını ancak 2022 yılında yayınlanan Taiyvan merkezli bir çalışmanın, uyurken ağız bantlamanın horlama ve uyku apnesinin şiddetini azalttığını doğruladığını belirtmiştir. Ancak bu çalışmada çok az sayıda katılımcı incelendiği için sonuçların genel bir kanı oluşturmak için yetersiz olduğunu ifade etmiştir.
İyi Bir Gece Uykusu İçin Alternatif Yöntemler
İyi bir gece uykusunun sağlık üzerindeki olumlu etkileri tartışılmaz. Kaliteli bir uykunun uzun ömür, kalp hastalığı riskinin azalması ve daha iyi zihinsel sağlık ile bağlantılı olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Pennsylvania Üniversitesi’nde uyku araştırmacısı olan Dr. Mathias Basner, daha önce Business Insider’a, düzenli bir gece rutini sürdürmenin kişinin yatağa girmesine yardımcı olabileceğini söylemiştir. Basner, bu rutinin diş fırçalamak veya bulaşıkları kaldırmak gibi basit şeyler olabileceğini, ayrıca uyarıcıların fazla olmaması gerektiğini belirtmiştir.
Daha iyi uyku için bir diğer seçenek de yatmadan önce günlük tutmaktır. Ohio State Üniversitesi’nde nörolog ve uyku uzmanı olan Dr. Meena Khan, bu yöntemin kaygı yaratan düşüncelerden kurtulmaya yardımcı olabileceğini söylemektedir. “Sadece oturun ve sizi rahatsız eden şeylerin bir listesini yapın, yapmanız gereken şeylerin bir listesini yapın, böylece bunları yatakta düşünmek yerine yatmadan önce yapmış olursunuz,” demiştir. Ayrıca, yatmadan önce nefes egzersizleri yapmak da uyku kalitesini artırabilir.
Uyku Apnesi ve Ağız Bantlama
Güney Kaliforniya Üniversitesi Keck Tıp Fakültesi’nden Dr. Raj Dasgupta, “Obstrüktif uyku apneniz varsa bu çok tehlikeli olabilir” demektedir. Zira bu uyku bozukluğu, en yaygın uyku bozukluklarından biridir. 2019 tarihli bir araştırmaya göre, 30 ila 69 yaş arasındaki 1 milyardan fazla insan bu duruma sahiptir. Uzmanlar, sayının çok daha fazla olabileceğini, çünkü milyonlarca kişinin henüz teşhis edilmediğini belirtmektedir.
Aynı konuyu Cleveland Clinic de ele almış ve Ağız bantlama, uyku apnesi veya horlama için önerilen bir tedavi değildir demiştir. Uyku uzmanı Cinthya Pena Orbea, ağız bantlama konusunda neden şüpheci olunması gerektiğini anlatmıştır.
Burundan Nefes Almanın Önemi
Dr. Eren Yılmaz, burundan nefes almanın önemini şu sözlerle vurgulamaktadır:
“Nefes almanın birincil fizyolojik yolu burundur. Burundan geçen hava belli bir düzende ısıtılarak ve nemlendirilerek akciğerlerimize ulaşır. Ayrıca burunda yer alan mukus ve tüysü hücre aktivitesiyle havada bulunan partiküller yakalanır ve akciğere ulaşması önlenir. Bu nedenle burun solunumu yaşam kalitesi için ileri derecede önemlidir. Kronik burun tıkanıklığına bağlı ağız solunumu yapıldığında başta ağız kuruluğu, ağız kokusu, diş problemleri görülür.”
Uyku Kalitesi Üzerindeki Etkisi
“Bu durumu aslında kendi hayat deneyimlerimizle de gözlemlemek mümkündür,” diyen Yılmaz, hastalık, alerji veya sadece fizyolojik olarak burnun tıkanması durumunda bile uyku sorunları yaşadığımızı, burundan nefes alamadığımızda uykuya dalmada güçlük, sık uyanma ve horlama gibi etkilerin ortaya çıktığını belirtmiştir.
Ağızdan Nefes Almanın Zararları
Ağızdan nefes almanın en büyük sorunlarından biri, ağız hijyeninin bozulmasıdır. Yılmaz, ağız hijyeninin olmazsa olmazının tükürük sıvısı olduğunu, ağızdan solunum nedeniyle tükürüğün hızla buharlaşarak ağız kuruluğu ve diş çürümesi gibi sorunlara yol açabileceğini ifade etmiştir.
Ağız Bantlama Uygulaması Ne Kadar Doğru?
Dr. Eren Yılmaz, ağız solunumunun aslında alternatif bir solunum şekli olduğunu belirtiyor. Burun tıkanıklığı olmayan kişiler, genellikle ağız solunumu tercih etmez. Bu nedenle ağız solunumunu, ağız bantlayarak engellemek yerine burun tıkanıklığına neden olan etkenlerin tedavi edilmesinin daha doğru bir yaklaşım olduğunu savunmaktadır.
Trend Olan Ağız Bantlama ve Boğulma Riski
Ağız bantlamanın boğulmaya yol açmasının oldukça güç bir senaryo olduğunu dile getiren Yılmaz, ağız kapalı olsa bile uykuda solunumun burundan devam edeceğini belirtmektedir. Burundan alınan havanın yine burun yoluyla çıkacağını, ancak bazı durumlarda bir miktar havanın ağız boşluğuna ilerlemesine bağlı olarak yanaklarda periyodik şişme ve inmeler olabileceğini ifade etmiştir. “Burun tıkanıklığına bağlı burun solunumunun sürdürülemediği durumda hasta uyanacak ve bandı çıkarmak zorunda kalacaktır. Bu nedenle ağız kapalı olmasına bağlı olarak boğulma ihtimali yoktur. Ancak uygulanan bantın uyku esnasında fark edilmeksizin aspire edilmesi (nefes alırken hava yoluna kaçması) boğulmaya sebebiyet verebilir. Yağlı cilt yapısı, kısa ve iyi yapışmayan bantlar bu duruma sebep olabilir.”
Yılmaz, uyurken ağız bantlamanın kronik burun tıkanıklığı, burunda kıkırdak eğriliği, burun eti büyümesi, alerjik rinit, kronik sinüzit ve geniz eti gibi sorunları olan hastalar için uygun olmadığını vurgulamaktadır. Burun tıkanıklığı yaşayanların öncelikle buna sebep olan etkenlerin tedavisini olmaları gerektiğini, burun tıkanıklığının sebebine göre medikal (ilaç) ve cerrahi tedavilerin öne çıktığını belirtmiştir. Ayrıca, tedavi edilemeyen hasta gruplarında burun deliklerini genişleten aparatlar kullanılabileceğini, uyku pozisyonunun bazı hastalarda etkili olabileceğini, fakat tüm uyku süresince aynı pozisyonu korumanın zor olduğunu ifade etmiştir.
Burun Bandı Kullanımının Zararları Var mı?
Dr. Eren Yılmaz, burun bantlarının tarif edilmiş önemli bir zararı olmadığını, sadece cilt yapısına bağlı alerjik reaksiyonlar görülebileceğini belirtmiştir.
