LGS Sınavındaki Tartışmalı Fen Bilimleri Sorusu
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2 Haziran’da gerçekleştirilen Liselere Geçiş Sistemi (LGS) kapsamındaki merkezi sınavda sorulan bir fen bilimleri sorusu, geniş çapta tartışmalara yol açtı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Akşemsettin Ortaokulu 8’inci sınıf öğrencisi Ali Taha Genç, sorunun cevabının yanlış olduğu iddiasıyla dava açtı. MEB, akademisyenler tarafından hazırlanan raporlara dayanarak, sorunun ölçme-değerlendirme, dil ve anlatım açısından herhangi bir hata taşımadığını ve cevabın değişmeyeceğini belirtti.
Ancak, Ankara 3’üncü İdare Mahkemesi, bu dava kapsamında yürütülen bilirkişi incelemesi sonrası sorunun iptaline karar verdi. Milli eğitim çevrelerinden edinilen bilgilere göre, farklı sorularla ilgili açılan dört ayrı dava sonuçlandı. Ankara 3’üncü İdare Mahkemesi, fizik alanında uzman olan üç profesörden oluşan bir bilirkişi heyeti oluşturdu. Raporda, fen bilimleri testindeki 13’üncü sorunun öğrencileri farklı cevaplar vermeye yönlendirebileceği vurgulandı. Mahkeme, bu nedenle sorunun iptaline karar verdi.
Sorunun İptal Gerekçeleri
Mahkeme kararının gerekçeleri arasında, sorunun doğru cevabının bulunabilmesi için adayların üst seviye bazı kazanımlara sahip olmaları gerektiği, farklı değerlendirme yapılma ihtimali nedeniyle sorunun 8’inci sınıf seviyesine uygun olmadığı ve ayrıca ip ile makaraların ağırlıklarıyla ipin kütlesinin önemsenmesine yönelik ifadelere 8’inci sınıf seviyesindeki öğrencilerin yorum yapmasının beklenemeyeceği gibi nedenler yer aldı.
Sorunun Net Olmaması
Kararda, “Soruda doğru cevabın bulunmasını etkileyecek ifadeler olduğu” belirtildi ve “Diğer yandan, soruda I. öncülde yer verilen olguların ne olduğuna soru kökünde yer vermek yerine diğer öncüllerde yer verildiği, sorunun açık ve doğru bir şekilde anlaşılmasının mümkün olmadığı, bu nedenle sorunun 8’inci sınıf seviyesinde herhangi bir yanlış anlamaya mahal vermeyecek kadar iyi hazırlanmış ya da okuyan her öğrencinin aynı anlamları çıkarabileceği kadar net olmadığı sonucuna varıldı” ifadesine yer verildi.
Puan Hesaplamalarının Yeniden Yapılması Gerekiyor
Eğitim uzmanı Salim Ünsal, “Soru iptal edilirse sınava giren herkesin puan hesaplaması tekrar yapılmalı” diyerek şu açıklamaları yaptı:
- “20 soru üzerinden puanlama yapılırken, 1 fen bilimleri sorusu 3.890 puan getiriyordu. İptal edilen sorunun ardından bu değer 4.095 puana çıktı. Yani her bir sorunun değeri o testte yaklaşık 0.205 arttı.”
Puan Artışları
Örneğin, 15 Türkçe, 15 Matematik, 8 T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, 8 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, 8 İngilizce neti olan bir adayı düşünelim. Bu öğrencinin ayrıca 15 fen bilimleri neti mevcut ancak iptal edilen soruyu yapmamış. Bu adayın mevcut puanı 426, ancak yeniden hesaplanınca 429’a çıkacak. Aynı netlerle o soruyu doğru olan öğrencinin puanı ise 430’dan 426’ya düşecek. Adaylardan puanı düşenler az, artanlar ise daha fazla olabilir.
BİRİNCİ SAYISI ARTABİLİR
Bu durumda, liseyi halihazırda kazanmış öğrenciler daha alt sıralarda bir okula yerleştirilemez ancak durumu uygun öğrenciler için daha üst sıralardaki liselere geçiş hakkı tanınabilir. Tabi bu durumda da bir kontenjan kısıtlaması olmaması gerekir. Böyle bir durumda, 352 olan birinci sayısı 440’lara çıkabilir. Örneğin, şu anda İstanbul Erkek Lisesi’ne giremeyen birçok öğrencinin puanı bu yeni hesaplamayla yeterli olabilir. Ancak bunların arasında puan eşitliği durumunda devamsızlık, yıl sonu başarı puanı ve yaş gibi faktörler de devreye girecektir. Okulda 150 öğrenci varsa, 158 olarak eğitime devam edilebilir.
İtiraz Süreci
Milli Eğitim Bakanlığı, bu karara üst mahkemeye itiraz edebilir. Ancak süreç oldukça üzücü; zira böyle bir sınavda hatalı soru olması bir kusurdur. İdare mahkemeleri, bu tür davaları tercih zamanından önce sonuçlandırmalıydı. Bu kadar kişiyi etkileyen bir durumda yargının sürecini bu kadar uzatmaması gerekirdi.
Rakamlarla LGS
MEB’den yapılan açıklamaya göre; 1 milyon 38 bin 544 ortaokul 8’inci sınıf öğrencisinin başvurduğu sınava 992 bin 906 aday katıldı. Sınava katılım oranı yüzde 95,61 olarak kaydedildi. 352 aday, tüm sorulara doğru cevap vererek şampiyon oldu. Bu yıl Türkiye genelinde 2 bin 525 liseye merkezi sınav puanına göre öğrenci yerleştirildi. Bu okulların kontenjanı ise 203 bin 638 öğrenci olarak belirlendi. Öğrencilerin yüzde 85.85’i yerel, yüzde 16.15’i ise merkezi yerleştirme sınav puanıyla kayıt yaptırdı.
Makara Sorusu
Fen bilimleri testinde yer alan ve eğitimcileri ikiye bölen tartışmalı LGS sorusu şu şekildeydi:
“Özellikleri ve ağırlığı her yerinde aynı olan eşit bölmelendirilmiş bir tahtanın taşınması için kullanılan sistemde tavana ve tahtaya şekildeki gibi bağlanan makara ve makaralara esnemeyen bir ip geçiriliyor. Bu ip, işçiler tarafından şekildeki gibi tutulduğunda tahta yatay dengede kalıyor. Bu sistemde makaraların, makaralara bağlı çubukların ve ipin ağırlıkları ile sürtünmeler önemsenmemektedir. Bu tahta, şekilde gösterilen konumdan belirli bir yüksekliğe en küçük kuvvetler uygulanarak çıkarılırken yapılan işlemde tahtanın sadece başlangıçta ve son durumda yatay dengede olduğu bilindiğine göre, I. İşçiler ipi aynı anda çekmeye başlamıştır. II. İşçilerin işlem boyunca çektikleri ipin uzunlukları birbirine eşittir. III. İşçilerin başlangıçta ve son durumda ipe uyguladıkları kuvvet tahtanın ağırlığından küçüktür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?”
MEB tarafından yayınlanan cevap anahtarında sorunun doğru cevabı C şıkkında yer alan ‘iki ve üç’ seçeneği olarak belirtildi. Ancak, eğitimcilerin bir kısmı A şıkkında yer alan ‘yalnız üç’ cevabının doğru olduğunu savundu.
