Solunum Derneği TÜSAD, pek çok akciğer hastalığının tedavisinde kullanılan solunum (pulmoner) rehabilitasyonu tedavisinin bireyleri hayata bağladığına dikkat çekti. DSÖ verilerine göre 2030 yılında küresel olarak her 3 kişiden birinin solunum rehabilitasyonuna ihtiyacı olabileceğini aktaran TÜSAD Solunum Rehabilitasyonu Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Gazi Gülbaş, “Türkiye’de solunum rehabilitasyonu merkezi sayısı az, nitelikli personel sayısı ihtiyacı karşılamaktan uzak ve ekipmanlar yetersiz” uyarısını yaptı.
Solunum rehabilitasyonu tedavisinin önemi hakkında farkındalığının artırılması için bu sene 9-15 Mart tarihleri arasında ilan edilen “Pulmoner Rehabilitasyon Haftası” dolayısıyla bir açıklama yapan TÜSAD Solunum Rehabilitasyonu Çalışma Grubu, Türkiye’deki solunum rehabilitasyonu merkezlerini değerlendiren çalışmanın sonucunu paylaştı. Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Gazi Gülbaş tarafından yapılan açıklamada, “2024 yılında yapılan çalışmamızın sonuçları, Türkiye’de pulmoner rehabilitasyon merkezi sayısının az, asgari personel sayısını karşılamaktan uzak ve ekipmanlarınsa yetersiz olduğunu ortaya koydu” uyarısını yaptı.
Prof. Dr. Gazi Gülbaş, açıklamasında şu görüşlere yer verdi: “Solunum rehabilitasyonu, etkinliği ve faydası gösterilmiş bir tedavi olmasına rağmen ülkemizde ve dünyada merkez sayısı oldukça az, hastaların merkezlere erişim oranları oldukça sınırlı. Ülkemizde merkez ve personel sayısının artırılması, merkezlerin ekipman ihtiyacının karşılanması son derece önemli.”
SOLUNUM REHABİLİTASYONU HAKKINDA EN ÇOK MERAK EDİLENLER
Solunum rehabilitasyonunun ilerleyici nefes darlığı ile seyreden astım, KOAH, bronşektazi akciğer dokusu sertleşmesi gibi akciğer hastalıklarının yanı sıra akciğer kanseri ve akciğer zarı hastalıkları gibi birçok rahatsızlığın tedavisinde kullanıldığını belirten Gülbaş, bu tedavi yöntemi hakkında en çok merak edilen soruları yanıtladı.
- Solunum (Pulmoner) Rehabilitasyonu Nedir?
Solunum rehabilitasyonu, kronik (müzmin) solunum sıkıntısı olan hastalarının fiziksel ruhsal durumlarını düzeltmeyi ve sağlık durumunu iyileştirici kalıcı davranışlar kazandırmayı hedefleyen tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi hasta değerlendirmesini takiben hastaya özgü egzersiz programı, eğitim ve davranış değişikliği gibi yaklaşımları içeren, kapsamlı, farklı bölümlerin iş birliği ile verilen tedavi yaklaşımlarının bütünüdür. Egzersiz programının yanı sıra, beslenme, psikososyal destek ve olumlu ve kalıcı davranış değişikliklerini amaçlayan eğitim bileşenlerini içerir.
- Solunum Rehabilitasyonu neden önemlidir?
Kronik solunum sıkıntısı olan hastalar günlük işlerini yapmakta zorlanırlar. Bu durum hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkiler ve bu hastalar başkalarının yardımına ihtiyaç duyarlar. Ayrıca erken maluliyet ve ölümler nedeniyle iş gücü kaybına yol açar. Hastaneye yatışlar ve sık hastaneye başvurular nedeniyle sağlık giderlerinin artmasına neden olur.
Solunum rehabilitasyonu, kronik solunum sıkıntısı nedeniyle günlük yaşamı kısıtlı olan hastaların günlük işlerinde başkalarının yardımına daha az ihtiyaç duymalarını ve yaşam kalitelerinin artmasını sağlarken hastaneye yatışlarını azaltarak tedavi giderlerinde önemli oranda tasarruf sağlar. Kronik solunum sıkıntısı olan hastaya uygulanan pulmoner rehabilitasyon programı nefes darlığını azaltırken, hastanın özgüvenini artırır, sosyal izolasyonunu azaltır, egzersiz kapasitesini artırır ve hastanın tedaviye ve hayata daha sıkı bağlanmasını sağlar.
Dünya nüfusu giderek yaşlanmaktadır ve ileri yaşlı bireylerde kronik solunum sıkıntısı daha fazla görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) “Rehabilitasyon 2030 Girişimi” raporu yayımlayarak
pulmoner rehabilitasyonun önemine dikkat çekmektedir. 2030 yılında küresel olarak her 3 kişiden 1’inin pulmoner rehabilitasyona ihtiyaç duyabileceğini bildirmektedir. Bu sebeple DSÖ “rehabilitasyonun 21. Yüzyılın öncelikli sağlık stratejisi olması gerektiğini” vurgulamıştır.
- Solunum Rehabilitasyonu hangi hastalara uygulanır?
İlerleyici nefes darlığı ile seyreden astım, KOAH, bronşektazi akciğer dokusu sertleşmesi gibi akciğer hastalıklarında, göğüs duvarı bozukluklarında, akciğer zarı hastalıkları, kas ve iskelet sistemini etkileyen kas ve sinir hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Ayrıca, akciğer kanserinde, akciğer ameliyatları öncesi ve sonrası, akciğer nakli öncesi ve sonrası uygulanan pulmoner rehabilitasyon yapılan ameliyatların başarısını artırırken, oluşabilecek yan etkileri azaltmaktadır. Uzun süre yoğun bakım ünitesinde yatan hastaların solunum cihazından ayrılmasını kolaylaştırırken, hastanede yatış süresini kısaltır. Covid-19 geçiren akciğerlerinde kalıcı hasar kalan hastaların tedavisinde fayda sağlar.
- Solunum Rehabilitasyonu nasıl uygulanır?
Detaylı bir şekilde tıbbi değerlendirilmeden sonra, her hastanın ihtiyacına göre egzersiz programı, beslenme, eğitim, psikososyal destekten oluşan bir pulmoner rehabilitasyon programı planlanır. Hastalığın şiddetine, hastanın koşullarına göre 6-12 haftalık tedavi programı yapılır. Pulmoner rehabilitasyon tedavisi ünitede ayaktan veya hastanede yatarak uygulanabilmektedir. Son yıllarda iletişim ve bilgi teknolojisi aracılığıyla (tele-pulmoner rehabilitasyon) ulaşım sorunu çözülerek daha fazla hastaya erişim imkânı sağlanabilir.
- Kronik solunum yetersizliği olan hastalara önerileriniz nelerdir?
- Daha aktif bir yaşam sürmek,
- Ekonomik koşullarının elverdiği ölçüde sağlıklı beslenmek,
- Hekimlerinin önerdiği aşıları zamanında yaptırmak,
- İlaç tedavilerini doğru ve zamanında kullanmak,
- Pulmoner rehabilitasyon programından faydalanmak için pulmoner rehabilitasyon merkezine başvurmak.
- Sağlıklı insanlara önerileriniz nelerdir?
- Sporu yaşamlarının bir parçası haline getirmek,
- Eğer spor yapma imkanları yoksa, haftada 5 gün 45 dakika tempolu yürüyüş yapmak,
- Tütün ve ürünleri zararlı alışkanlıklardan uzak durmak,
- Düzenli ve sağlıklı beslenmek.
