Zona: Suçiçeği Virüsünün Yeniden Aktifleşmesi
Zona, suçiçeğine neden olan varisella zoster virüsünün yeniden aktifleşmesiyle ortaya çıkan viral bir enfeksiyondur. Genellikle yaşlı bireylerde daha sık görülse de, 60’lı ve 70’li yaşlara kadar pek akla gelmez. Ancak, zona her yaşta ortaya çıkabilen, stres gibi tetikleyicilere bağlı olarak gelişebilen ve oldukça acı verici bir hastalıktır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre, 1998 yılından itibaren zona vakalarının oranı, 20’li yaşlar da dahil olmak üzere, 30 yıl boyunca her yaş grubunda artış göstermiştir. Son zamanlarda oranlar biraz sabitlense de, 1990’lı yıllara göre hala yüksek seviyelerde kalmaktadır.
Enfeksiyon hastalıkları üzerine odaklanan bir tıp dergisi olan Clinical Infectious Diseases’de yayımlanan bir araştırma, ABD’de son 60 yılda tüm yaş gruplarında zona vakalarının dört kat arttığını ortaya koymuştur.
Zona Neden Artıyor?
Bazı uzmanlar, bağışıklık sistemini zayıflatan ilaçların kullanımındaki artışın, bu durumda etkili olabileceğini belirtmektedir. Özellikle otoimmün hastalıklar için kullanılan ilaçlar ile steroidlerin bu duruma katkı sağladığı düşünülmektedir.
Ayrıca, Covid-19’un bağışıklık sisteminde yarattığı değişikliklerin zona riskini artırabileceğine dair bazı bulgular mevcuttur. Viroloji alanında yayın yapan Journal of Medical Virology’de yayımlanan bir meta-analiz, Covid-19 geçiren kişilerin zona riskinin 2,16 kat arttığını göstermiştir.
“Ülkemizde de Benzer Durum Yaşanıyor”
Dermatoloji Uzmanı Uzm. Dr. Selma Salman ile bu konuyu ele aldığımızda, “60 yıl içinde zona hastalığının dört kat artmış olduğunu gösteren bilimsel veriler elimizde mevcut. Erken yaşlarda ortaya çıkması ve sayıca artmasının sebepleri arasında bazı konular mevcuttur” dedi ve ekledi: “Aşı karşıtlığının yaygınlaşması, suçiçeği ve zona aşılarının yaptırılmaması, kanser ve organ nakli tedavi yöntemlerindeki çeşitlilik, bu hastaların bağışıklığını zayıflatan ilaçlar kullanması ve koronavirüs pandemisi gibi enfeksiyon hastalıklarının yaygınlaşması, bağışıklık sistemimizi etkileyerek zona artışına yol açmış olabilir.”
Dr. Salman, “Türkiye’de zona artışı ile ilgili özel bir çalışma olmamakla birlikte, çok göç alan bir ülke olduğumuz için genel olarak bulaşıcı enfeksiyon hastalıklarında artış gözlemleyebiliyorum.” şeklinde ifade etti.
Zona Hangi Bölgelerde Görülür?
“Bağışıklığımız ne kadar güçlü olursa, zona hastalığı da o kadar hafif geçer” diyen Dr. Selma Salman, “Genç bireylerde, suçiçeği aşısı olanlarda, bağışıklığı zayıflatan ilaç kullanmayan, HIV ve kanser gibi hastalıklara sahip olmayanlarda hastalık, genellikle küçük bir alanda ağrısız su toplamaları şeklinde gelişir. Bu tür vakalar çoğu zaman tedavi gerektirmeden, iz bırakmadan maksimum bir hafta içinde iyileşir.” dedi.
Zona hastalığının vücutta saçlı deri, yüz, gövde, kol ve bacak gibi çeşitli alanlarda görülebileceğine dikkat çeken Dr. Salman, “Zona genellikle bölgesel olarak gelişir. Ağır hastalar dışında tüm vücuda yayılmaz. Hastalık, belirli bir hat boyunca kızarık zemin üzerinde gruplar halinde su toplamaları ile kendini gösterir. Bu duruma, genellikle bahsedilen hat boyunca değişken şiddette ağrı da eşlik eder.” şeklinde bilgi verdi.
Serious Complications of Zona
Zonanın ciddi komplikasyonlara da yol açabileceğine değinen Dr. Selma Salman, “Yüzde gelişen zona, göz içi tutulumuyla körlüğe; yüz sinirine etki ederek yüz felcine; kulak içindeki tutulumlarla denge problemlerine; tutulum yerine göre de idrar ve gaita kaçırma gibi sorunlara yol açabilir.” dedi. Ayrıca, hastalığın geçtikten sonra da aylarca devam eden ağrılara neden olabileceğini vurguladı. “Bu nedenle zona ciddiye alınması gereken bir hastalıktır. Tüm enfeksiyöz hastalıklarda olduğu gibi, 50 yaş üzerindeki ek hastalıkları olan veya HIV-kanser gibi bağışıklığı etkilenmiş bireylerde tüm vücuda yayılma riski çok yüksektir ve ölümcül sonuçlar doğurabilir.”
Kişi Nadir de Olsa Tekrar Zona Olabilir
Kişilerin nadir de olsa zona hastalığını tekrar geçirebileceğini belirten Dr. Selma Salman, “Ancak genellikle bu durum, ileri yaşlarda ve bağışıklığı zayıf bireylerde görülmektedir. Tekrarının olmaması için 50 yaş üzerindeki kişilere ve bağışıklığı etkileyen hastalıklara sahip gençlerde zona aşısı öneriyoruz. Bunun dışında genel sağlık kurallarına uymak da oldukça önemlidir.” şeklinde konuştu.
Zona Nasıl Bulaşır?
Zona hastalığının suçiçeği gibi solunum yoluyla bulaşmadığını vurgulayan Dr. Selma Salman, “Zona, su toplamalarına doğrudan temas ve bu su toplamalarının kontamine ettiği yatak, nevresim ve kıyafetler aracılığıyla bulaşabilir. Bu nedenle, zona geçiren bir kişinin bakımında eldivensiz temas edilmemeli ve her temas sonrasında eller yıkanmalıdır.” uyarısında bulundu.
Hastalığın tedavisi ile ilgili bilgi veren Dr. Salman, “Zona tedavisinde virüse karşı antiviral haplar kullanıyoruz. Ağrı için ağrı kesiciler, bazen yeşil reçeteli ilaçlar da tedaviye eklenmektedir. Ayrıca yara bakımı için gerekli sürme tedavilerini de uyguluyoruz.” dedi.
Fotoğraflar: iStock
